Biện pháp tu từ nói quá là gì? Tác dụng của biện pháp? Lưu ý khi sử dụng biện pháp tu từ nói quá?

Biện pháp tu từ nói quá

1. Khái niệm

Nói quá hay còn được gọi là khoa trương, ngọa du, thậm xưng,… là biện pháp tu từ sử dụng lối nói phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng, hành động,… nhằm mục đích tạo ấn tượng, nhấn mạnh và tăng sức biểu cảm cho lời văn.

2. Đặc điểm của biện pháp tu từ nói quá

Các điểm đặc trưng của biện pháp tu từ nói quá, bao gồm:

– Phóng đại mức độ, quy mô, tính chất:

Nói quá không nhằm mục đích nói dối hay sai sự thật, mà là cố ý phóng đại lên nhiều lần so với thực tế. Biện pháp này giúp nhấn mạnh đặc điểm, tính chất của sự vật, hiện tượng, hành động,… nhằm thu hút sự chú ý của người đọc, người nghe.

– Tạo ấn tượng mạnh mẽ:

Việc sử dụng lối nói phóng đại giúp gây ấn tượng mạnh mẽ, thu hút sự chú ý và khơi gợi cảm xúc cho người đọc, người nghe. Nhờ vậy, thông điệp được truyền tải một cách hiệu quả và gây nhớ lâu hơn.

– Tăng sức biểu cảm cho lời văn:

Nói quá góp phần làm cho lời văn sinh động, hấp dẫn, thể hiện rõ tình cảm, thái độ của người nói, người viết. Biện pháp này giúp cho câu văn có sức thuyết phục cao hơn, khơi gợi sự đồng cảm và chia sẻ từ người đọc, người nghe.

– Nói quá không phải là nói dối:

Nói quá là một biện pháp tu từ nhằm mục đích nhấn mạnh và tăng sức biểu cảm cho lời văn. Nói dối là hành vi cố ý nói sai sự thật với mục đích đánh lừa người khác.

3. Các biện pháp tu từ nói quá thường gặp

a) Nói quá kết hợp với so sánh

Đây là cách kết hợp hai biện pháp tu từ để tăng hiệu quả biểu cảm. Nói quá phóng đại mức độ, quy mô, tính chất, còn so sánh giúp so sánh sự vật, hiện tượng với một vật khác để làm cho việc phóng đại cụ thể, sinh động hơn.

Ví dụ: “Con cò trắng muốt như vôi/ Đứng vắt giữa trời một mảnh trăng” (Ca dao)

b) Dùng từ ngữ phóng đại khác

Ngoài cách sử dụng so sánh, ta có thể sử dụng các từ ngữ có ý nghĩa phóng đại để nhấn mạnh mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng.

Ví dụ: “Dòng người đổ ra đường đông như kiến.” (Dùng từ ngữ “đông như kiến” để phóng đại số lượng người)

Ngoài hai dạng nói quá trên, còn có một số dạng ít phổ biến khác như:

• Nói quá bằng cách lặp lại: “Nói mãi, nói mãi mà nó vẫn không hiểu.”

• Nói quá bằng cách dùng cấp số nhân: “Cái tin lan nhanh như chớp.”

• Nói quá bằng cách dùng hình ảnh ẩn dụ: “Bóng tre trùm mát rượi.”

4. Tác dụng của biện pháp tu từ nói quá

• Nhấn mạnh: Nói quá giúp làm nổi bật đặc điểm, tính chất của sự vật, hiện tượng, hành động,… Nhờ vậy, thông điệp mà người nói, người viết muốn truyền tải được nhấn mạnh và dễ dàng đi sâu vào lòng người đọc, người nghe.

• Gây ấn tượng: Sử dụng nói quá giúp khơi gợi sự chú ý và gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc, người nghe. Nhờ vậy, nội dung được truyền tải trở nên sinh động, hấp dẫn và khó quên hơn.

• Tăng sức biểu cảm: Nói quá giúp thể hiện rõ tình cảm, thái độ của người nói, người viết. Nhờ vậy, lời văn trở nên sinh động, có sức thuyết phục cao và gây được sự đồng cảm từ người đọc, người nghe.

5. So sánh biện pháp tu từ nói quá và nói giảm nói tránh

Giống nhau:

• Cả hai đều là biện pháp tu từ.

• Cả hai đều được sử dụng để tăng sức biểu cảm cho lời văn.

Khác nhau: