Bài 11: Thiên nhiên phân hóa đa dạng – SBT

Tiêu chí

Phần lãnh thổ phía Bắc

Phần lãnh thổ phía Nam

Giống

Khác

Khí hậu

Cảnh quan thiên nhiên

Tiêu chí

Phần lãnh thổ phía Bắc

Phần lãnh thổ phía Nam

Giống

–  Nhiệt độ trung bình năm đều trên 20 ^oC, mưa lớn 1500 -2000mm

– Cảnh quan nhiệt đới chiếm ưu thế với các loài thực vật, động vật ưa nóng

Khác

Khí hậu

Nền khí hậu nhiệt đới thể hiện ở nhiệt độ trung bình năm trên 20^oC. Do ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc nên khí hậu trong năm có mùa đông lạnh với 2-3 tháng nhiệt độ trung bình <18^oC, thể hiện rõ  ở trung du miền núi Bắc Bộ và đồng bằng Bắc Bộ. Biên độ nhiệt trung bình năm lớn.

Nền nhiệt độ thiên về khí hậu xích đạo, quanh năm nóng, nhiệt độ trung bình năm trên 25^oC và không có tháng nào dưới 20^oC. Biên độ nhiệt độ trung bình năm nhỏ. Khí hậu gió mùa thể hiện ở sự phân chia thành hai mùa mưa và khô, đặc biệt rõ từ 14^oB trở vào.

Cảnh quan thiên nhiên

Cảnh quan thiên nhiên là đới rừng nhiệt đới gió mùa

Sự phân mùa nóng lạnh làm thay đổi cảnh sắc thiên nhiên: mùa đông bầu trời nhiều mây, tiết trời lạnh, mưa ít, nhiều cây bị rụng lá; mùa hạ trời nắng nóng, mưa nhiều, cây cối xanh tốt

Trong rừng, thành phần loài thực vật, động vật nhiệt đới chiếm ưu thế, ngoài ra còn có các loài thực cận nhiệt đới như dẻ, re và các loài cây ôn đới như sa mu, pư mu cùng các loài thú có lông dày như gấu, chồn…

Ở vùng đồng bằng, vào  mùa đông trồng được nhiều loại rau, quả cận nhiệt và ôn đới

Cảnh quan thiên nhiên tiêu biểu là đới rừng cận xích đạo gió mùa  với thành phần thực vật, động vật phần lớn thuộc vùng xích đạo và nhiệt đới từ phương Nam (nguồn gốc Mã Lai- Inđônêxia) đi lên hoặc từ phía tây (Ấn Độ- Mianma) di cư sang.

Trong rừng xuất hiện nhiều loài cây chịu hạn, rụng lá vào mùa khô như các loài cây thuộc họ Dầu. Có nơi hình thành loại rừng thưa nhiệt đới khô, nhiều nhất ở Tây Nguyên.

Động vật tiêu biểu là các loài thú lớn vùng nhiệt đới và xích đạo như voi, báo, bò rừng,… Vùng đầm lầy có trăn, rắn, cá sấu,…

Các dải tự nhiên

Những biểu hiện cụ thể

Vùng biển và thềm lục địa

Vùng đồng bằng ven biển

Vùng đồi núi

Các dải tự nhiên

Những biểu hiện cụ thể

Vùng biển và thềm lục địa

Vùng biển nước ta lớn gấp 3 lần diện tích đất liền. Độ nông – sâu, rộng – hẹp của thềm lục địa có quan hệ chặt chẽ với vùng đồi bằng, vùng đồi núi kề bên và thay đổi theo từng đoạn bờ biển.

Thiên nhiên vùng biển nước ta đa dạng và giàu có, tiêu biểu cho thiên nhiên vùng biển nhiệt đới ẩm gió mùa.

Vùng đồng bằng ven biển

Thiên nhiên vùng đồng bằng nước ta thay đổi tùy nơi, thể hiện mối quan hệ chặt chẽ với dải đồi nùi phía tây và vùng biển phía đông.

Đồng bằng Bắc bộ và đồng bằng Nam Bộ mở rộng với các bãi triều thấp, phẳng, thềm lục địa rộng, nông; phong cảnh thiên nhiên trù phú, xanh tươi, thay đổi theo mùa.

Dải đồng bằng ven biển Trung Bộ hẹp ngang và bị chia cắt thành những đồng bằng nhỏ, đường bờ biển khúc khuỷu với thềm lục địa thu hẹp, tiếp giáp vùng biển sâu; các dạng địa hình bồi tụ, màu mòn xen kẽ nhau, các cồn cát, đầm phá khá phổ biến; thiên nhiên có phần khắc nghiệt, đất đai kém màu mỡ nhưng giàu tiềm năng du lịch và thuận lợi cho phát triển các ngành kinh tế biển.

Vùng đồi núi

Sự phân hóa thiên nhiên theo Đông- Tây ở vùng đồi núi rất phức tạp, chủ yếu do tác động của gió mùa với hướng của các dãy núi.

Trong khi thiên nhiên vùng núi Đông Bắc mang sắc thái cận nhiệt đới gió mùa thì ở vùng núi thấp phía nam Tây Bắc lại có cảnh quanh thiên nhiên nhiệt đới gió mùa và ở vùng núi cao Tây Bắc, cảnh quan thiên nhiên giống như vùng ôn đới.

Khi sườn Đông Trường Sơn đón nhận các luồng gió từ biển thổi vào tạo nên một mùa mưa vào thu động, thì ở vùng Tây Nguyên lại là mùa khô, nhiều nơi khô hạn gay gắt, xuất hiện cảnh quan rừng thưa. Còn khi Tây Nguyên vào mùa mưa thì bên sườn Đông Trường Sơn nhiều nơi lại chịu tác động của gió Tây khô nóng.