Tác giả Lưu Quang Vũ – Cuộc đời và sự nghiệp
1. Tiểu sử nhà văn Lưu Quang Vũ
– Ngày sinh: 1948 – 1988
– Quê quán: ông sinh ra ở Phú Thọ
– Gia đình: là con trai của nhà viết kịch Lưu Quang Thuận.
– Cuộc đời:
+ Năm 1954, gia đình ông chuyển về sống tại Hà Nội.
+ Năm 1965 đến 1970, ông nhập ngũ và gia nhập Quân chủng phòng không – không quân.
+ Năm 1970 – 1978, ông xuất ngũ là làm nhiều nghề để kiếm sống: làm ở Xưởng Cao su Đường sắt do Tạ Đình Đề làm Giám đốc, làm hợp đồng cho nhà xuất bản Giải phóng, chấm công trong một đội cầu đường, vẽ pa-nô, áp phích,…
+ Năm 1978 – 1988, ông làm biên tập viên “Tạp chí sân khấu”.
+ Giữa lúc tài năng đang vào độ chín, Lưu Quang Vũ qua đời trong một tai nạn ô tô trên quốc lộ số 5 tại Hải Dương, cùng với người bạn đời là nhà thơ Xuân Quỳnh và con trai Lưu Quỳnh Thơ.
2. Sự nghiệp văn học của nhà văn Lưu Quang Vũ
– Ông để lại di sản văn học đồ sộ gồm kịch, thơ và tiểu luận, với các tác phẩm như Hồn Trương Ba, da hàng thịt, Hương cây, Tôi và chúng ta, Sống mãi tuổi 17, Nàng Xita, Ngọc Hân công chúa,…
– Lưu Quang Vũ là hiện tượng đặc biệt của sân khấu kịch trường những năm tám mươi của thế kỉ XX, và cũng là nhà soạn kịch tài năng nhất của văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại.
– Ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về nghệ thuật sân khấu năm 2000.
3. Về các tác phẩm tiêu biểu
3.1. Đổi tên cho xã
a. Thể loại
– Văn bản thuộc thể loại: hài kịch.
b. Xuất xứ và hoàn cảnh
– Văn bản trích từ vở kịch Bệnh sĩ, trong Tuyển tập kịch, NXB Sân khấu Hà Nội, 1994.
c. Phương thức biểu đạt
– Phương thức biểu đạt: tự sự.
d. Bố cục văn bản Đổi tên cho xã
– Phần 1 (Từ đầu đến…tiếng trống ngừng): Bối cảnh diễn ra cuộc họp.
– Phần 2 (tiếp theo đến…anh Văn Sửu và Ông Thìn): tuyên bố, phong các chức danh mới cho từng người trong xã.
– Phần 3 (phần còn lại): Tiếng cười của truyện.
e. Giá trị nội dung
– Văn bản đã nêu lên và phê phán một hiện tượng nhức nhối trong xã hội Việt Nam, đó là thích sĩ diện. Qua đó, phản ảnh thực trạng xảy ra ở nhiều cá nhân, cơ quan, tổ chức,…
g. Giá trị nghệ thuật
– Sử dụng từ ngữ giản đơn, gần gũi với người đọc, người xem giúp thể hiện yếu tố hài hước và nội dung vở kịch trọn vẹn.
3.2. Thuyền trưởng tàu viễn dương
a. Thể loại: Hài kịch
b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
– In trong Lưu Quang Vũ và Xuân Quỳnh gửi lại, Hội Văn học Nghệ thuật Đà Nẵng, 1989.
c. Phương thức biểu đạt
Văn bản Thuyền trưởng tàu viễn dương có phương thức biểu đạt là tự sự.
d. Bố cục Thuyền trưởng tàu viễn dương
Gồm: 2 phần
+ Phần 1: Từ đầu đến “không cần” – Cuộc gặp gỡ trên “chiếc tàu viễn dương”.
+ Phần 2: Còn lại – Sự thật trên “chiếc tàu viễn dương”.
e. Tóm tắt Thuyền trưởng tàu viễn dương
Ông Toàn Nha, Chủ tịch xã kiêm Chủ nhiệm hợp tác xã Cà Hạ, vì háo danh mà phát động một cuộc “thay trời đổi đất, sắp đặt giang sơn”, mong biến xã nhà thành một biểu tượng của phong trào đổi mới nông thôn, mặc dù về trình độ văn hóa, ông mới chỉ “học hết lớp 4”. Với sự tham mưu của thư kí Văn Sửu, ông cho tiến hành một loạt “cải cách” như: đổi tên cho xã (xã “Cà Hạ” thành xã “Hùng Tâm”); đổi tên các phòng, ban dưới quyền mình thành các “Trung tâm…”; lấy sản xuất pháo nổ, thu mua lông vịt xuất khẩu… làm trọng điểm phát triển kinh tế xã; coi trọng việc báo cáo, tuyên truyền về thành tích trong các hội nghị, lễ tổng kết hơn phát triển thực lực của địa phương. Hưng, một anh thợ lái tàu đường sông, người yêu của cô Nhàn, con gái ông Toàn Nha, có chuyến về quê đúng dịp ở địa phương tổ chức lễ tổng kết phong trào đổi mới do ông Toàn Nha chủ trì. Theo lời khuyên của người chú, anh bất đắc dĩ phải nói dối mình là một thuyền trưởng tàu viễn dương để xuất hiện như một khách mời làm sang cho buổi lễ, nhằm mong được ông Toàn Nha chấp nhận là con rể. Nhưng vì tự trọng, Hưng bỏ dở “vai diễn”, định lái tàu bỏ trốn. Một vụ cháy nổ lớn xảy ra tại trụ sở Uỷ ban xã, do thuốc pháo không được bảo quản đúng cách, gây nên cảnh náo loạn. Bị bỏng nặng, phải đi cấp cứu bằng đường sông trên chiếc tàu chở phân đạm của Hưng, ông Toàn nha vẫn mơ màng, hãnh diện rằng ông đang được chở đi trên chuyến “tàu viễn dương” (tàu đi lại trên các vùng biển xa) do chàng rể tương lai – một vị thuyền trưởng dạn dày với hành trình trên các đại dương – điều khiển.
g. Giá trị nội dung
– Văn bản phê phán những người mắc bệnh sĩ vì háo danh mà phát động cuộc thay trời đổi đất dù ông chỉ học hết lớp 4, khoe khoang người con rể tương lai đóng giả thuyền trưởng tàu viễn dương… Ông làm mọi việc để có thể thể hiện bản thân, nâng cao tên tuổi của mình mà bất chấp thật giả, thậm chí có thể hại người khác.
h. Giá trị nghệ thuật
– Sử dụng ngôn từ mang tính châm biếm.
– Miêu tả rõ nét tính cách của nhân vật.
– Tình huống truyện vừa mỉa mai, vừa hài hước, thể hiện nét châm biếm của tác giả.
3.3. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn
a. Thể loại
– Văn bản thuộc thể loại: bi kịch.
b. Xuất xứ và hoàn cảnh ra đời
– Viết 1981, được công diễn 1984
– Vở kịch được hư cấu 1 cách sáng tạo từ 1 cốt truyện dân gian với nhiều sáng tạo.
c. Phương thức biểu đạt
– Phương thức biểu đạt: tự sự.
d. Bố cục văn bản Tôi muốn được là tôi toàn vẹn
– Phần 1: Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt.
– Phần 2: Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và người thân.
– Phần 3: Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích.
– Phần 4: Màn kết.
e. Tóm tắt Tôi muốn được là tôi toàn vẹn
Tác phẩm “Tôi muốn được là tôi vẹn toàn” của Lưu Quang Vũ đã thu hút được sự quan tâm của công chúng và mang lại nhiều giá trị nhân văn. Câu chuyện kể về Trương Ba, một người đàn ông bị chết oan vì sai lầm của người khác. Hồn của ông được Đế Thích đưa vào xác một người mới chết, nhưng ông lại không chấp nhận việc mình bị kiểm soát bởi xác. Sau nhiều cuộc đấu tranh giữa hồn và xác, Trương Ba nhận ra tầm quan trọng của việc sống trọn vẹn và đúng với bản thân, và mong muốn được sống tự do để theo đuổi đam mê và giá trị của mình. Cuối cùng, ông từ chối đề nghị nhập vào xác của một người khác và yêu cầu Đế Thích để cho người đó sống lại. Tác phẩm này gửi gắm thông điệp về sự quý giá của việc sống đúng với bản thân và đam mê của mỗi người, và chỉ khi ta sống đúng với quy luật của tự nhiên, thì cuộc đời mới thật sự có ý nghĩa.
g. Giá trị nội dung
– Phản ánh cuộc đấu tranh để vượt lên, chiến thắng cái xấu, bảo vệ nhân cách; phản ánh cuộc đấu tranh muôn đời giữa thiện và ác, cao cả và thấp hèn.
– Phản ánh nhiều vấn đề nhức nhối trong xã hội đương thời.
– Đem đến nhiều bài học nhân sinh.
– Giàu giá trị nhân văn, giá trị hiện thực, tính thời sự nóng bỏng.
h. Giá trị nghệ thuật
– Nghệ thuật xây dựng tình huống, mâu thuẫn xung đột đặc sắc.
– Nghệ thuật khắc họa nhân vật tài hoa: tính cách nhân vật được đặc tả qua hành động, thái độ, suy nghĩ, tình cảm….
– Ngôn ngữ kịch hiện đại, giàu hơi thở cuộc sống, sử dụng thành công và linh hoạt ngôn ngữ sinh hoạt
– Kết hợp tài hoa yếu tố truyền thống và hiện đại (cốt truyện, kiểu nhân vật, tư tưởng, quan niệm, ngôn ngữ…)
Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết tại Giải Bài Tập. Mời các bạn cùng xem các nội dung giải trí học tập và các kiến thức thú vị khác tại đây.
